Langzamerhand wordt het drukker rond de havenkom voor de sluis van Workum. Het visserskoor zingt zeemansliederen. Om niet nat te worden hebben de zangers de overdekte leugenbank opgezocht. Twee blokfluiten spelen een korte prelude waarop de zangers uit volle borst invallen en in rauwe coupletten het zeemansleven van vroeger bezingen. Hoe dat eruitzag? Daarvoor hoef je je alleen maar om te draaien. De havenkom ligt vol met historische schepen, klaar om een week lang te oefenen in het manoeuvreren onder zeil. Initiator Reid de Jong is er niet meer bij. Maar hij kijkt vanaf een wolk vast tevreden toe. En misschien heeft de oude Reid nog wel voor extra herfstig weer gezorgd, want er staat een straffe wind en het regent.
Iedereen wil weg
Natuurlijk zijn de netten vorig jaar netjes opgeborgen. Toch worden ze nog eens overgehaald zodat ze straks niet als een kluwen overboord gaan. Het nylon wordt over een vaarboom getrokken en zo geordend mogelijk in een bak gelegd. Een therapeutische bezigheid, nu de tijd maar niet op lijkt te schieten. De mokken koffie worden nog eens gevuld. Schippers en hun bemanning maken praatjes bij elkaar aan boord.
Dan is het eindelijk tijd om te gaan. De schepen die in de Strontrace meedoen zijn de hele morgen bezig geweest met verhalen om in de gelote volgorde te kunnen vertrekken, maar de start van de visserij is als het vrije leven van de vissers zelf. Om elf uur gooien alle vissermannen los. Iedereen probeert zo snel mogelijk de haven uit te komen. De vissers op de Staverse jollen zijn het meest fanatiek. Omdat ze achter in de haven lagen, wurmen ze zich nu brutaal tussen de botters en de schouwen door. Sommigen eindigen zelfs achterstevoren in de vernauwing naar it Soal. Uiteindelijk kan er geen enkel schip meer door en ligt alles vast. ‘De studenten houden de zaak op!’ De studentenbotter Trui ligt inderdaad vooraan. Over en weer worden grappen gemaakt. Boos worden heeft geen enkele zin. Dreigen schepen elkaar te raken, dan wordt er koeltjes een autoband tussen gehangen. Een voor een maken de vissersschepen zich los uit de scrum en beginnen ze aan hun tocht naar zee over ’t Soal. De dijk staat vol publiek dat graag de handen uit de mouwen steekt door te helpen met jagen. Chaos gaat over in een geordende tocht langs de dijk. Vanaf de steiger voor ‘Reid’s torentje’ kan elke jaagploeg weer aan boord springen.
Race naar de visgronden
We zijn vandaag aan boord van de Lemsteraak LE8 bij schipper Klaas Postma. Hij vond deze historische aak in 2008 als een witgeschilderd motorjacht in Duitsland en bracht het geklonken schip weer terug in de originele staat. De bemanning bestaat uit twintigers die elkaar kennen van de zeevaartschool. Met een aantal andere schepen maken we eerst een stuurboordslag het IJsselmeer op. Voor ons vaart de Lemmeraak WON119 van Martin Tanis en Moniek Buijzen. Klaas zit ontspannen aan het roer van de goed uitgebalanceerde LE8. Soms kan hij het roer zelfs loslaten en blijft het schip gewoon aan de wind zeilen. Eerst loopt de WON119 wat uit. Maar dan beginnen de golven te bouwen en langzaam halen we schipper Tanis in.
Duiken we in de historie van beide schepen, dan heeft deze kleine race naar de visgronden veel meer betekenis dan je zou denken. Beide schepen zijn begin 1900 gebouwd. De WON 119 is van 1908, vijf jaar later liep de LE8 van de helling. Beide schepen zijn de honderd jaar dus al ruim gepasseerd. Met de twee aken is jarenlang gevist. De WON119 voer tot 1951 met het visserijnummer LE119 en had een vergunning voor de kuil, aalfuiken en sleepnetten met als nevenvisserij: staande netten (net als wij nu). De LE8 werd ingezet voor haring, ansjovis en botvisserij op de Zuiderzee. Het is dus heel goed mogelijk dat deze kleine wedstrijd talloze keren eerder heeft plaatsgevonden. Ook met kerels in oliepakken aan boord, benieuwd naar de vangst van die dag.
