Als het flink waait en het schip rijst en daalt in hoge golven, dan zie je soms een heel hoge golftop op je afkomen waar de zon doorheen schijnt. Het gevoel dat daar bij hoort is moeilijk te omschrijven. De omstandigheden waarin dat voorkomt zijn misschien niet de meest wenselijke en toch is het een fantastische ervaring.
Er kleeft romantiek aan, en romantiek is wel wat mij naar zee trok. Boeken als Schateiland, Robinson Crusoë, Moby Dick. Als jongen las ik die boeken stuk. Het idee van de grote oceaan, het onbekende. Op zee valt zoveel te beleven… ik hou van fregatvogels, de koningen van de lucht. Hoe ze hun prooien ontfutselen van andere vogels; tsja, het zijn gemene rotbees- ten, maar als je zo’n duikvlucht volgt vergeef je ze dat snel. En zuidelijker, de albatros. De manier waarop die minutenlang naast je schip boven de golftoppen kan zweven, bijna zonder een vleugeltip te bewegen, en dan zo’n beetje schamper naar opzij kijken, zo van: wat speel jij nou klaar met al dat zeil, dat is toch meesterlijk.
Aan de andere kant van het schip, in de luwte, rommelen dan de stormvogels rond. Minder majestueus, maar die redden het net zo goed. Dat is allemaal gevoel dat bij de zee hoort. Het is niet van een bepaalde plek afhankelijk, je kunt het overal vinden.
En het zeilen zelf… Met de Oosterschelde kwa- men we aan op Fernando de Noronha, een eiland voor de Braziliaanse kust. Als je de evenaar passeert, en je pikt de zuidoostpas- saat op, dan trekt de wind langzaam aan. De deining wordt steeds hoger, de wind neemt nog meer toe, maar als je dan dichter bij land komt, wordt de zee weer vlakker en ga je steeds harder, met die stabiele passaatwind in de zeilen. Dat is een geweldige ervaring, daar doe je het voor.’
Vrijheid
‘Toen ik begon met varen was de vrijheid nog bijna absoluut. Wat er aan regels was zetten we gewoon naar onze hand, en dat werkte prima. Als iets voldeed aan alle veiligheidscriteria, maar net niet aan de letter van de wet, dacht SI (de Scheepvaartinspectie – red.) ook nog wel met ons mee, daar zaten mensen die nog verstand hadden van het vak.
Dat lukte zelfs in 2005 nog, toen we de Helena (de gerestaureerde stevenaak die ook door de Rederij Oosterschelde wordt beheerd – red.) lieten keuren voor de Rijnvaart. Nu is die vrijheid er nauwelijks meer. Ik wijt dat aan het gegeven dat iedereen zijn verantwoordelijkheid probeert te verleggen naar het systeem. Surveyors hebben ook steeds minder kennis. Er is een neergaande spiraal gaande, van verminderende expertise en het afschuiven van verantwoordelijkheid. Die twee versterken elkaar en dat levert een keurslijf op waar niemand op zit te wachten.’
