In 1992 schreef ik een artikel in het Engelse watersportblad The Yachtsman over de Firma Kroes. Het stuk heette ‘Holland’s Best Kept Secret’. Ik roemde daarin het vakwerk van de werf en de prachtige ontwerpen die er ontstonden. Toentertijd werd er bij de gebroeders Gait en Siem Kroes aan de Sardijn gewerkt. Een fraai schip dat, naar later zou blijken, het laatste grote nieuwbouwproject van de roemrijke werf aan de IJssel zou zijn. Daarna nam Nico Bakker het roer over en tegenwoordig zwaait jachtbouwer Ronald Grootjen de scepter over de plek waar uiterlijk zo weinig is veranderd in de laatste tachtig jaar. Nog steeds ligt daar een prachtige verzameling door Kroes gebouwde boten in de haven en ’s winters in de winterberging.
Lijnenplannen
Ik had de redactie van The Yachtsman een flinke verzamelingen lijnenplannen doen toekomen die ik van Gait had geleend. Ze zouden een mooi beeld geven van de gebouwde schepen. Het
werd een prachtige ode aan de Firma Kroes van niet minder dan twaalf pagina’s. Maar tot mijn verbazing pikte de vormgever vooral de nooit gebouwde Jan Haring eruit, over vier pagina’s werden alle beschikbare tekeningen van dit schip afgebeeld! Het was duidelijk het ontwerp dat hem het meeste aansprak. Het vreemde is dat dit uit 1944 daterende ontwerp nooit gebouwd werd (hoewel er geruchten gaan die dat tegenspreken). De Jan Haring werd als inzending naar de Waterkampioen gestuurd; het blad had een ontwerpprijs uitgeschreven voor een ‘Zuiderzeekruiser’ en Kroes won. Ook Hielke Jousma viel voor de fraaie lijnen van de Jan Haring. Hij zag ze voor het eerst in 1994, in het door de VKSJ uitgebrachte boek Klassieke Scherpe Jachten in Nederland van Akko Kalma en Ron Valent. In het boek stond een advertentie van de Firma Kroes en daarin hadden ze het lijnenplan van de Jan Haring prominent gebruikt. Het schip bleef door zijn hoofd spoken en jaren later ging Hielke op zoek naar meer informatie. Hij kwam uit bij het Scheepvaart Museum waar alle tekeningen van Kroes in de archieven liggen. Gewapend met kopieën van de tekeningen keerde hij huiswaarts om nog een paar jaar verder te dromen over het schip. Tien jaar geleden maakte hij er een model van om de lijnen goed aan te voelen.
Alles valt samen
Hielke bezat toen al een in 1960 in Polen gebouwde Scandinavische Folksboot, waaraan hij behoorlijk had geklust. Nieuw dek, nieuwe opbouw en gangen en spanten vervangen. Eigenlijk redde hij een matig gebouwde boot om die vervolgens sterk te verbeteren. Zo ontwikkelde de timmerman zijn vaardigheden als scheepstimmerman. Anno 2023 is Hielke 68 jaar jong en al 7 jaar gepensioneerd. Samen met zijn vrouw woonde hij jarenlang in Noordwijk waar het vinden van een loods om zijn droom te verwezenlijken een onbetaalbare zaak bleek te zijn. Maar na hun verhuizing naar Swifterbant in Oostelijk Flevoland kwam de bouw van zijn boot in een stroomversnelling. Hielke vertelt: ‘Ik zat thuis de krant van voren naar achteren uit te pluizen en mij te vervelen. Ik was nog gezond en fit genoeg en dacht: “Ik ga er gewoon voor.” Ik ging toen kijken hoe ik het project kon opstarten. Op bezoek bij een aannemer waar ik eventueel hout wilde laten schaven voor mijn project hoorde ik dat de loods naast hem te huur was voor een hele redelijk prijs. Daarna scharrelde ik allerlei machines bij elkaar die ik nodig zou hebben en ik begon hout te verzamelen. Ineens viel eigenlijk alles samen.’
