‘Als ik ’t allemaal van tevoren had geweten, had ik ’t niet gedaan. In ieder geval niet zo.’ Wiebe Radstake van de tjalk Vrijbuiter is er duidelijk over: het verduurzamingsproject heeft hem aan de rand van de financiële afgrond gebracht. Toch is het gelukt, hij vaart nu elektrisch, maar er blijven best nog wat punten over die hij wil verbeteren: ‘Er komt veel meer bij kijken dan je van tevoren kunt verzinnen.’ Daar kwam ook Joost Martijn achter, die zijn tjalk Overwinning verduurzaamde. Zijn elektromotor draait, maar afgerond is zijn verduurzamingsproject nog niet, ook al is het schip al weer een paar jaar vaarklaar. Daarbij ging alles op de schop. Zelfs het hele vlak werd tot boven de kimmen vernieuwd. ‘Tja, je komt nogal wat tegen als je wilt verduurzamen en dan kun je het ook maar beter grondig aanpakken.’
Hoe ver gaan?
Jorrit Jouwsma maakte van scheepsverduurzaming zijn werk en is gewend om alles van tevoren goed door te rekenen. Toch kwam ook hij voor verrassingen te staan bij de opbouw van zijn vergaderschip De Vooruitgang: ‘Bij mij zijn alle systemen met elkaar geïntegreerd, maar voortstuwing, verwarming en horeca als één groot samenhangend geheel zien, dat kennen – of kun- nen – ze niet bij de overheid en die is nou juist subsidieverstrekker voor dit soort innovatieve projecten. Het heeft me heel wat tijd en energie gekost; die had ik liever in het werk zelf gestopt.’ Voor alle drie was de eerste vraag hoever ze met de verduurzaming wilden gaan. Dat levert al scherpe keuzes op. Joost: ‘Als het om emissies gaat, kun je beter je kachel aanpakken dan je motor. Een dieselkachel vreet diesel en is een enorme vervuiler.’ Hij hamert erop dat je, voor je gaat verduurzamen, eerst het vaarprofiel van je schip moet bepalen. ‘Alles hangt samen met dat vaarprofiel. Wat is je vaargebied, hoe lang wil je op de motor kunnen varen, wat voor reserves heb je nodig? Ik vaar alleen op het Wad en het IJsselmeer, maar Wiebe vaart door heel Nederland, die heeft zijn motor veel meer nodig dan ik.’
Trias Energetica
Jorrit Jouwsma beaamt dat het vaarprofiel het eerste is wat je moet vaststellen. ‘De meeste mensen denken verkeerd om. Die beginnen bij de oplossingen in plaats van zich af te vragen wat ze nu eigenlijk willen aanpakken. Ik hanteer graag het model van de Trias Energetica. Die deelt verduurzaming in in drie, eigenlijk vier stappen. Stap 1: Verminder je energieverbruik: ga verspilling tegen en isoleer je schip. Denk ook aan langzamer varen; een knoop verschil maakt al heel veel uit!
Stap 2a: Gebruik je restwarmte. Een diesel heeft maar 35 procent rendement, de rest verdwijnt als warmte in de lucht. Gebruik die restwarmte voor een boiler of voor vloerverwarming.
Stap 2b: Wek de energie die je nodig hebt duurzaam op, dus met zon, wind of warmte uit de lucht of het water, middels een warmtepomp bijvoorbeeld. En sla alle energie die je kunt opslaan op. In batterijen of in een watervat bijvoorbeeld.
Stap3: Als je toch apparaten moet aanschaffen, kies dan voor de meest zuinige optie. De keuze hangt helemaal af van je vaar- en gebruiksprofiel.
