De Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereniging mag weliswaar claimen de oudste zeilvereniging van Nederland te zijn, maar veel scheelt het niet met de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo; slechts een paar maanden. De KNZ&RV is van 16 december 1847, de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo werd vier maanden later opgericht, op 28 april 1848. De zeilverenigingen die in het midden van de negen- tiende eeuw (dus rond 1850) werden opgericht, ontstonden vooral in navolging van het enthousiasme waarmee Prins Hendrik de Zeevaarder in 1846 de Koninklijke Nederlandsche Yachtclub te Rotterdam begon. Het is verleidelijk om te denken dat deze verenigingen opgericht werden als zeilverenigingen met als doel wedstrijden te zeilen. De waarheid is anders. In de oudste reglementen van deze verenigingen lees je in artikel 1 dat een hoger, bijna educatief, doel de reden voor de oprichting was. In artikel 2 kun je vervolgens lezen dat ten behoeve van dit doel jaarlijks zeilwedstrijden worden georganiseerd. In de eerste drie artikelen van de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo lezen we:
Artikel 1: Het doel der Zeilvereeniging Oostergoo is het bevorderen, aanmoedigen en ondersteunen van al wat van nut kan zijn voor de scheepvaart en het zeewezen en hetgeen daarmede in betrekking staat.
Artikel 2: Ter bevordering van dat doel: “wordt jaarlijks eene Hardzeilpartij gehouden”: “is de Vereeniging als subcommissie van de Kweekschool voor Zeevaart te Leiden werkzaam, en verleent zij als zoodanig aan daarvoor geschikte jongelingen ondersteuning, ten einde voor de zeevaart te worden opgeleid”.
Artikel 3: De vlag der Vereeniging bestaat uit de kleuren van het wapen van Oostergoo.
Netwerken
Prins Hendrik was een zoon van Koning Willem II en de broer van Koning Willem III. Hij werd als 10-jarige jongen geplaatst op de adelborstenopleiding van de Koninklijke Marine. Prins Hendrik was later begaan met alles wat betrekking had op de scheepvaart en het zeewezen en probeerde alles wat hiermee verband hield naar een hoger plan te tillen. Zelf bracht hij het tot Admiraal van de Koninklijke Marine, zij het op zijn sterfbed. Of het begrip netwerken in de negentiende eeuw al bestond weet ik niet, maar zeker rondom Prins Hendrik gebeurde dat wel. Duidelijk is dat de oprichters van Oostergoo (met name Jhr. mr. F.J.J. van Eysinga) Prins Hendrik kenden, ze stonden open voor elkaars gedachtengoed.
Studiefonds
Al snel na de oprichting van de Zeilvereeniging Oostergoo, vanaf 1855, werd er op vrijwillige basis extra geld gedoneerd voor iets dat we nu een studiefonds zouden noemen. Armlastige jonge mannen, wezen vaak, tussen 13 en 16 jaar oud, konden beroep doen op financiële ondersteuning en bemiddeling voor scholing. Er werd dan gekeken of zij in aanmerking kwamen voor een opleiding aan de Kweekscholen voor Zeevaart in Groningen of Leiden. In Groningen was de opleiding gericht op de kustvaart, in Leiden werd opgeleid voor een baan bij de Koninklijke Marine. Dat Zeilvereeniging Oostergoo deze taak erg serieus nam blijkt op veel plekken in het archief.
